Σύνδρομο Πολυκυστικών Ωοθηκών

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών είναι μια κοινή ενδοκρινολογική διαταραχή η οποία επηρεάζει τις γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας και εμφανίζεται σε 1 στις 10 γυναίκες. Δεν είναι αποσαφηνισμένα τα αίτια που προκαλούν το σύνδρομό αυτό, αλλά οι γενετικοί παράγοντες ενδεχομένως παίζουν ρόλο.

Τα τρία χαρακτηριστικά γνωρίσματα του συνδρόμου είναι τα εξής:

Άστατη περίοδος καθώς οι ωοθήκες δεν παράγουν ωάρια σε τακτικά χρονικά διαστήματα ή και καθόλου. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι γυναίκες να παρουσιάζουν, αντίστοιχα, ολιγομηνόρροια (κύκλοι με μεγάλη διάρκεια άνω των 35 ημέρων) ή αμηνόρροια.
Αυξημένα επίπεδα ανδρογόνων: η ανισορροπία στην παραγωγή ορμονών επηρεάζει δυσμενώς τον κύκλο.
Πολυκυστικές ωοθήκες: στην περίπτωση τέτοιας μορφολογίας η οποία επιβεβαιώνεται με υπερηχογράφημα, οι ωοθήκες παρουσιάζουν μεγάλο αριθμό κυστών έως 8 χιλιοστά, οι οποίες είναι ουσιαστικά ωοθηλάκια που περιέχουν ωάρια.

Αν μια γυναίκα παρουσιάζει τουλάχιστον δύο από τα παραπάνω χαρακτηριστικά τότε μπορεί να διαγνωστεί με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών.

Συμπτώματα

Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως προς το τέλος της εφηβείας ή νωρίς στη δεκαετία των 20, παρ’ όλα αυτά πάνω από το 50% των γυναικών δεν έχουν κανένα σύμπτωμα.

Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν:

Ακανόνιστη συγχότητα περιόδου ή απουσία περιόδου
Δυσκολία στο να μείνει μια γυναίκα έγκυος η οποία οφείλεται στην ακανόνιστη ωορρηξία ή αδυναμία ωορρηξίας
Αυξημένη τριχοφυία, συνήθως στο πρόσωπο, στήθος, πλάτη ή/και στα οπίσθια
Αύξηση βάρους
Αραίωση ή πτώση μαλλιών στο τριχωτό της κεφαλής
Λιπαρό δέρμα ή ακμή

Αιτιολογία

Δεν έχουν διευκρινιστεί συγκεκριμένα αίτια για το σύνδρομο, αλλά συχνά υπάρχει κοινό οικογενειακό ιστορικό. Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζεται με τα μη φυσιολογικά επίπεδα ορμονών, περιλαμβανόμενων και των αυξημένων επιπέδων ινσουλίνης. Η ινσουλίνη είναι μια ορμόνη η οποία ρυθμίζει τα επίπεδα σακχάρου στο σώμα. Πολλές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών παρουσιάζουν αντίσταση στην ινσουλίνη και παράγουν αυξημένα επίπεδα της ορμόνης: αυτό συμβάλει στην αυξημένη έκκριση άλλων ορμονών, όπως η τεστοστερόνη. Το αυξημένο βάρος (το να είναι μια γυναίκα παχύσαρκη ή υπέρβαρη) επίσης αυξάνει τα παραγόμενα επίπεδα ινσουλίνης. Επίσης η αυξημένη έκκριση ανδρογόνων εμποδίζουν την παραγωγή ωαρίων κατά την ωορρηξία.

Επιπτώσεις

Το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών σχετίζεται επίσης με αυξημένο ρίσκο να εμφανιστούν άλλα προβλήματα υγείας, όπως ο διαβήτης τύπου 2 ή αυξημένα επίπεδα χοληστερόλης. Πιο συγκεκριμένα:

Πάνω από το 50% των γυναικών με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών αναπτύσσουν διαβήτη τύπου 2 μέχρι την ηλικία των 40.
Υπάρχει κίνδυνος εμφάνισης διαβήτη κύησης, κάτι το οποίο βάζει την εγκυμοσύνη και το έμβρυο σε κίνδυνο αλλά αυξάνει τις πιθανότητες και η μητέρα και το παιδί αργότερα να αναπτύξουν διαβήτη τύπου 2.
Οι γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών έχουν αυξημένο κίνδυνο, ο οποίος αυξάνεται με την ηλικία, να εμφανίσουν καρδιαγγειακά νοσήματα.
Υπάρχει ρίσκο για αυξημένη αρτηριακή πίεση, η οποία μπορεί να επιφέρει βλάβες στην καρδιά, τον εγκέφαλο και τα νεφρά, όπως και για αυξημένα επίπεδα LDL (η «κακή» χοληστερόλη) και μειωμένα επίπεδα HDL (η «καλή» χοληστερόλη) που με τη σειρά τους αυξάνουν τον κίνδυνο για καρδιακές νόσους.
Αυξάνεται το ρίσκο για εμφάνισης υπνικής άπνοιας, η οποία αυξάνει με τη σειρά της τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιακών νόσων και διαβήτη τύπου 2.
Το Σύνδρομό Πολυκυστικών Ωοθηκών συνδέεται επίσης με την εμφάνιση κατάθλιψης και άγχους αν και ο μηχανισμός δεν είναι πλήρως αποσαφηνισμένος.

Αντιμετώπιση

Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία για το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών, αλλά τα συμπτώματα μπορούν να αντιμετωπιστούν. Για αρχή, αν υπάρχει αυξημένο βάρος, η μείωση βάρους και μια ισορροπημένη δίαιτα μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση κάποιων συμπτωμάτων. Υπάρχει επίσης φαρμακευτική αντιμετώπιση για συμπτώματα όπως η ακανόνιστη περίοδος, η τριχοφυία και τα προβλήματα γονιμότητας. Πιο συγκεκριμένα, αν μια γυναίκα επιθυμεί να μείνει έγκυος η υπογονιμότητα μπορεί να αντιμετωπιστεί εφαρμόζοντας πρωτόκολλα διέγερσης των ωοθηκών, ώστε να προκληθεί ωοθυλακιορρηξία.

Μαιευτήρ - Γυναικολόγος Αναπαραγωγής

Ιωάννης Παπακωνσταντίνου
MD, cPhD